Inloggen
Abonneren
Contact
Rijke teksten
Van leesconsumptie, het lezen van te simpele teksten, doorspekt met veel plaatjes, wordt de leesvaardigheid niet beter. Hoe zorg je ervoor dat je leerlingen ook rijkere teksten lezen?
Leesplezier is belangrijk, maar vaak wordt dit verwart met taalarme teksten voor kinderen. ‘Veel plaatjes, anders lezen de kinderen toch niet’, is een vaak gehoorde kreet, zowel op school als in de thuissituatie. Op niveau gekozen fictie kan bijdragen aan een betere leesontwikkeling en daarmee gaat ook het leesplezier omhoog. De leerling komt dan in een positieve leesspiraal en ontwikkelt een positieve houding ten aanzien van boeken met uitdagende teksten. Deze teksten kunnen lezen, is een voorwaarde voor je leerlingen om zich later in het middelbaar en vervolgonderwijs, evenals de latere beroepspraktijk, te kunnen handhaven.
Leesvoldoening
Kies titels die zijn gericht op leesplezier én op leesvoldoening, waarbij lezen fijn is, omdat je er zaken van leert. Van leesconsumptie, het in een sneltreinvaart lezen van té simpele teksten, wordt de leesvaardigheid niet beter, toont recent onderzoek naar vrij lezen aan. Dat schrijft Stephan Merke (2022) in Verrijkt vrij lezen (een meta-analyse van de effecten van toevoegingen aan vrij lezen door Stichting Lezen).
Als kinderen het leesplezier hebben ontdekt door series als Dagboek van een muts, Het leven van een Loser of De waanzinnige boomhut is er al een belangrijke stap gezet. Als leerkracht kun je hierop doorpakken door je leerlingen teksten aan te bieden die rijker zijn qua taal, maar met dezelfde humorvolle en avontuurlijke inslag. Ook bij dit laatste kan er meer diepere lagen in naar voren komen.
Kies titels die zijn gericht op leesplezier én op leesvoldoening, waarbij lezen fijn is, omdat je er zaken van leert
Voorbereiding middelbare school
Zeker in de bovenbouw is het belangrijk voor de kinderen in je groep om veel en vaak langere teksten te lezen, zodat ze goed voorbereid starten op de middelbare school, waar ze ook langere teksten moeten lezen. Bovendien vaak ook nog in andere talen. Praat hierover met je leerlingen en geef ze vooral alternatieven voor andere boeken dan de series die ze al uitgelezen hebben.
Lees veel boekfragmenten voor, dwaal zelf rond op de jeugdafdelingen van de bibliotheek of boekhandel en laat je adviseren door de experts die hier werken. En bovenal, lees zelf ook kinderboeken tijdens het zelfstandig lezen in je groep. Zo ben je altijd op de hoogte van actuele kinderboeken en kun je je leerlingen optimaal adviseren.
Koppel boeken aan je lessen wereldoriëntatie en laat kinderen lezen uit bijvoorbeeld het boek: De kinderen van het achtste woud, geschreven door Els Pelgrom en uitgegeven door Luitingh-Sijthoff. Dit boek is zo rijk qua taal dat de belevenissen van de Noortje tijdens de tweede wereldoorlog gaan leven voor je leerlingen. Met dit boek won Pelgrom een Gouden Griffel. Voor deze heruitgave maakte Gouden Penseel-winnaar en Kinderboekenambassadeur Martijn van der Linden een passende, sfeervolle omslag. Hoe langer de Arnhemse Noortje, tijdens de hongerwinter van 1944, op de Veluwse boerderij woont, waar dichtbij in de bossen ook een Joods gezin ondergedoken zit, hoe meer zij zich er thuis gaat voelen. De tekst is soms uitdagend, met soms wat moeilijke woorden voor je leerlingen. Zoals het woord evacué. Laat de lezer de moeilijke woorden opzoeken, uit de context halen, of de betekenis vragen aan een medeleerling of aan jou als leerkracht.
Moeilijke worden opzoeken
Een ander meeslepend en magisch verhaal vol prachtige geformuleerde zinnen is het boek Ultra Donker voor lezers vanaf tien jaar. Over zeewezens, trollen, heksen en een geheimzinnig zeemonster. Dit alles beschreven in zinnen die je als lezer meenemen naar een andere wereld: ‘Het was altijd rond zonsondergang als ze werden gezien. In dat schemeruur, wanneer de wanden tussen de werelden dun werden, konden er vreemde dingen door de kieren glippen. En soms, zo wilden de verhalen, verschenen er dan betoverde eilanden in de lege oceaan ten westen van Wildzee. Niemand wist wie ze waren. Geen schip dat een poging had gedaan om er te komen, was ooit teruggekeerd.’ Is het een legende of waarheid? En kan de nieuw aangestelde wachter Ultra, het meisje dat als baby op het strand van het eiland Wildzee aanspoelde, een rampspoed voorkomen? Een spannende vertelling over de kracht van de zee, maar ook de kracht van vriendschap en familie. Geschreven door de prijswinnende auteur Philip Reeve.
2 Leestips
Jenny Pearson, De superwonderlijke reis van Freddie (Gottmer, 2020)
Heb je leerlingen in je klas die verzot waren op de Het leven van een Loser- of De waanzinnige boomhut-boeken, maar nu toe zijn aan langere zinnen en teksten zonder plaatjes? Dit boek is een mooie volgende stap. De beschreven humor is net zo hilarisch, maar in rijkere zinnen beschreven. Naast humor zit er de nodige spanning in, met name het avontuur dat de drie vrienden samen beleven op hun zoektocht naar de biologische vader van Freddie.
Ilona de Lange, Miljonairskind. Paniek in het pretpark (Leopold, 2022)
Ook dit boek zorgt ervoor dat de korte zinnen, in de series zoals De dagboek van een muts worden vervangen door langere zinnen. Dit boek heeft behoorlijk wat plaatjes, maar beduidend minder dan in een echte graphic novel. De bladspiegel oogt prettig leesbaar voor kinderen die nog niet zo gewend zijn aan langere teksten op een bladzijde. Het boek telt iets meer dan 120 bladzijden, zodat het een gemiddeld dik boek is, geschikt voor kinderen vanaf groep 6. Wat je leerlingen zeker zal aanspreken is de absurde humor over het pretpark Schatrijk, waar bezoekers zich een dag miljonair mogen voelen.
