Inloggen
Abonneren
Contact
Vertaalde boeken
Door te lezen kunnen we ons inleven in een andere wereld. En soms gebeurt dit heel letterlijk, door boeken die vanuit een andere taal vertaald zijn naar het Nederlands.
Een voorbeeld is het boek De laatste helden op aarde en de zombiehorde. Over een gewone jongen, Jack Sullivan, met een gewoon leven. Maar nu is hij omringd door monsters en zombies. Bijna alle mensen hebben de stad verlaten. Op Jack en zijn vrienden na. Vanuit hun boomhut beleven zij iedere dag een avontuur als uit een videogame in hun strijd tegen de zombies. Hanneke Majoor vertaalde het boek. Zij heeft een goede balans gevonden tussen de Amerikaanse sfeer en verwijzingen naar bijvoorbeeld muziek en de Nederlandse cultuur. Ook het prentenboek Vos en zoon, uitgegeven door Luitingh-Sijthoff en vertaald door Joukje Akveld, is een vertalers parel. Zij weet op ingenieuze wijze de betrekkelijk korte zinnen uit het Engels naar het Nederlands te vertalen. Het boek vertelt het grappige en ontroerende verhaal van een familie dat al generaties een winkel in staarten runt. Maar de zoon heeft een heel ander, moderner idee, geheel anders dan de traditionele staarten.
Een boek vertalen, vraagt vakmanschap. Als je een boek vertaalt, vertaal je namelijk niet alleen de woorden, maar zorg je er ook voor de toonzetting en sfeer kloppen
Vertalen is vakmanschap
De vertalers zorgen ervoor dat de mooiste verhalen uit andere landen in onze eigen taal te lezen zijn. Dit vraagt vakmanschap, want als je een boek vertaalt, vertaal je niet alleen de woorden, maar zorg je er ook voor de toonzetting en de sfeer kloppen. Of de vertalers krijgen te maken met (taal)grappen, of woordspelingen, die je niet letterlijk kunt overnemen in een andere taal. En dus de vertaler op zoek moet naar een grapje in de eigen taal, dat ook nog eens precies in het verhaal past. Winterhuis Hotel (zie het kader ‘3 Leestips’) is een geweldig voorbeeld. Dit boek staat vol met woordpuzzels, die de vertaler Imme Dros voor een hele uitdaging moet hebben gesteld.
3 Leestips
Dav Pilkey, Dog Man. De woef van de wildernis (Condor, 2022)
Auteur en vertaler Tjibbe Veldkamp staat garant voor een goede vertaling van de humoristische boeken over Dog Man. De serie werd zelfs al drie keer genomineerd voor de Prijs van de Nederlandse Kinderjury.
Raina Telgemeier, Smile (Condor, 2022)
Smile is een komische, autobiografische graphic novel vol sprankelende tekeningen van Raina Telgemeier. Dit verhaal is heel herkenbaar voor leerlingen uit je groep die een beugel krijgen. De vertaling is door auteur Marjon Hoffman verzorgd, die de succesvolle boekenserie De regels van Floor op haar naam heeft staan. Zij weet zich met humor in te leven in deze doelgroep lezers. En dat lees je ook succesvol terug in de vertaling.
Ben Guterson, Winterhuis Hotel (Leopold, 2019)
Imme Dros vertaalde dit spannende leesboek, waarin de hoofdpersonen ingewikkelde anagrammen en woordraadsels oplossen. Ook de woordladders, bij het begin van ieder hoofdstuk, zijn een knap stuk vertaalwerk. Het boek is een aanrader voor kinderen die van magische verhalen houden, maar tegelijkertijd ook van illustraties tussen de teksten door houden.
Ook beschrijvingen van plaatsen of processen kunnen moeilijk te vertalen zijn. Stel je voor dat een schrijver uitgebreid vertelt hoe een dorp eruitziet of hoe een bepaald voertuig werkt. Als je dit nooit met je eigen ogen hebt gezien, kan het lastig zijn om precies de juiste woorden te vinden. En dit is precies het werk dat Dorette Zwaans samen met Rianne Aarts verrichtte met het vertalen van Een brief met vlechtjes. In 2019 is deze titel uitgegeven door LaZeta. Het boek beschrijft afwisselend: Johanna van twaalf die als postpakket op de trein wordt gezet door Mexico, en Daniel van vijftien die meevecht voor vrijheid in de groep van rebellenleider Pancho Villazijn. Midden in de Mexicaanse woestijn komen hun reizen samen aan boord van de stoomtrein. Zwaans: ‘Voor dit boek ben ik online (via Google Earth) in Mexico geweest en heb op die manier helemaal uitgezocht hoe in 1912 de spoorlijn van Mexico Stad naar El Paso liep. Ik heb veel foto’s bekeken van Pancho Villa en de rebellen, van de Chihuahuawoestijn en de Sierra Madre, stoomtreinen en postwagons. Deze research vind ik belangrijk om de woorden te kunnen kiezen die de juiste sfeer treffen. Ook een hele uitzoekklus was de werking van de stoomlocomotief. Zet mij in een oude stoomtrein en ik weet intussen hoe die werkt.’
Tip voor een spreekbeurt
Als je voorleest of je leerlingen lezen zelf in een boek, tip ze dan eens de vertaling van het boek. Stel aan een leerling die geen onderwerp voor een spreekbeurt heeft eens voor om het werk van vertalers te onderzoeken en te verwerken in een werkstuk en/of spreekbeurt. De populaire serie Geronimo Stilton komt uit Italië en zonder het werk van vertalers, waaronder Dorette Zwaans, kunnen je leerlingen die in je klas niet lezen.
Zelf een boek vertalen
Ook mooi is het om leerlingen uit te dagen om eens een prentenboek in een andere taal te vertalen. Uiteraard met behulp van (online) woordenboeken. Hiervoor is het Clavis-prentenboek Angel and the papertrail geschikt. Het boek gaat over vrienden maken in een nieuwe schoolomgeving en dat is voor je leerlingen passend bij hun belevingswereld. Naast Engelstalige boeken kun je ook aan Franse, Duitse en Spaanse teksten denken. Of vraag een kind dat als nieuwkomer in je klas komt om een boek in zijn of haar moedertaal mee te brengen en dat samen met een medeleerling te vertalen.
