Profile

Dé basis voor het basisonderwijs

InloggenInloggen InloggenAbonneren Inloggen Contact
Profile Created with Sketch.

Zoeken

Neem contact op

Inloggen

Om reacties te plaatsen en artikelen te kunnen bewaren is een abonnement op JSW vereist. Log hieronder in of sluit direct een abonnement af.

Inloggen Abonneren
Professionalisering
24/06/2025
•
Leestijd 3-4 minuten
•
Geschreven door Henriët Odink

Taal op maat

Effectief communiceren met laagtaalvaardige ouders

Niet alle ouders zijn even zichtbaar of makkelijk te bereiken voor school. Ongeveer 1 op de 9 ouders heeft moeite met lezen, schrijven of rekenen. Anderen beheersen het Nederlands onvoldoende. Hoe herken je deze signalen? En vooral: hoe zorg je dat álle ouders betrokken kunnen zijn bij het onderwijs van hun kind?

Herken je dit? Je vraagt ouders om een formulier in te leveren, maar van een aantal hoor je niets terug. Ze melden zich niet aan voor ouderavonden en reageren niet of nauwelijks op berichten in de ouderapp. Je hebt uitgelegd hoe belangrijk voorlezen en samen lezen is, maar ziet dat dit thuis niet gebeurt. Dergelijke signalen kunnen wijzen op beperkte taalvaardigheid. Soms speelt ook een taalbarrière een rol. Hoe bereik je deze ouders wél? Wat vraagt dat van jou en van de school? En hoe versterk je hun betrokkenheid bij het onderwijs van hun kind?

Het belang van ouderbetrokkenheid
Ouderbetrokkenheid is cruciaal voor het schoolsucces van leerlingen (Yulianti e.a., 2023). Dat kan verschillende vormen aannemen: van het creëren van een stimulerende thuisomgeving en hulp bij huiswerk tot goede communicatie tussen school en ouders over het leerproces. Of actieve deelname aan schoolactiviteiten, bijvoorbeeld als vrijwilliger (Lusse, 2019).
Naast een positieve invloed op het schoolsucces van de leerling, blijken leerlingen ook socialer gedrag te vertonen wanneer ouders betrokkenheid tonen bij school en hun kind. Er zijn minder gedragsproblemen, de motivatie is hoger en er is minder sprake van verzuim. Leerlingen werken geconcentreerder, tonen meer doorzettingsvermogen bij moeilijke taken, nemen meer verantwoordelijkheid voor hun leerproces (Ntekane, 2018) en bouwen meer zelfvertrouwen op (Foulidi & Papakitsos, 2022). Toch blijft de ouderbetrokkenheid juist bij ouders met lage taalvaardigheid vaak achter. Hoe herken je dit? En vooral: wat kun je doen om deze ouders écht te betrekken?

Herkennen van lage taalvaardigheid
Sommige ouders lijken minder zichtbaar of moeilijk bereikbaar voor de school, wat kan leiden tot lagere betrokkenheid bij de schoolactiviteiten van hun kinderen. Het is belangrijk om stil te staan bij mogelijke oorzaken van deze lagere betrokkenheid. Eén daarvan is een lage taalvaardigheid. Die blijft vaak onopgemerkt, want niet alle ouders komen er openlijk voor uit dat ze moeite hebben met lezen en schrijven. Belangrijk is het dus om zelf de signalen die kunnen duiden op een lage taalvaardigheid op te vangen:

  • Ouders die geregeld ontwijkende of korte antwoorden geven op schriftelijke communicatie.
  • Formulieren die niet worden ingevuld of ingeleverd.
  • Ouders die niet reageren op berichten in de ouderapp of e-mails.
  • Terughoudendheid bij oudergesprekken.
  • Geen of geringe deelname aan schoolactiviteiten.
  • Ouders die niet ingaan op instructies over huiswerk of lezen thuis.

Deze signalen kunnen soms ook duiden op een algehele lage ouderbetrokkenheid. Het is dus belangrijk om het onderscheid te maken tussen lage ouderbetrokkenheid die voortkomt uit lage taalvaardigheden en een meer algemene lage ouderbetrokkenheid. Dit kun je doen door de achtergrond van de ouders beter te leren kennen. Laaggeletterdheid komt vaker voor bij ouders met een laag opleidingsniveau en binnen gezinnen waarbij (één of beide) ouders niet deelnemen aan de arbeidsmarkt (Notten & De Wijs, 2017). Dit is vaak terug te vinden op het aan het aanmeldformulier voor de basisschool van de leerling.

Naast laag opleidingsniveau is het belangrijk om ook ouders met een migratieachtergrond in gedachten te houden. Culturele verschillen of onzekerheid over hun rol kunnen de betrokkenheid beïnvloeden, zeker als ouders de Nederlandse taal of het onderwijssysteem niet goed beheersen.

Een goede manier om de oorzaken van lage ouderbetrokkenheid te achterhalen, is door ouders en gezinnen binnen de school goed te leren kennen. Huisbezoeken kunnen hierbij een effectieve methode zijn (Green, 2019), omdat ze helpen om een vertrouwensband op te bouwen en te ontdekken welke barrières ouders ervaren in de betrokkenheid bij het onderwijs van hun kinderen.

Verplaats je in de ouder
Brieven en e-mails van scholen zijn vaak te ingewikkeld voor laaggeletterde ouders, aldus orthopedagoog Xavier Moonen in een interview met ikkanhet.nl. Hierdoor kunnen boodschappen verkeerd geïnterpreteerd worden, mogelijk met negatieve gevolgen voor leerlingen. Ga er daarom nooit automatisch vanuit dat elke ouder je bericht goed heeft begrepen. Ook als dat wel zo lijkt.

Sta eens stil bij hoe vaak je communiceert met ouders:

  • via e-mail of de ouderapp;
  • uitnodigingen voor ouderavonden;
  • informatie over schoolactiviteiten;
  • berichten op social media;
  • posters en flyers.

Bij elk bericht is het belangrijk om je in de ouder te verplaatsen. Wat wil je precies overbrengen? Wat moet de ouder doen? Schrijf zo duidelijk mogelijk, bij voorkeur op taalniveau B1: eenvoudige woorden, korte zinnen en een logische opbouw. Het leesniveau van je tekst kun je controleren via accessibility.nl/tools/leesniveau. Twijfel je over een specifiek woord, raadpleeg dan ishetb1.nl.

Bied waar mogelijk informatie ook aan in andere talen, om ouders met een migratieachtergrond beter te bereiken. Gebruik hiervoor een vertaalapp en laat de tekst controleren door iemand die de taal goed beheerst.

Blijf alert op mogelijke signalen dat ouders je berichten niet begrijpen. Laaggeletterde ouders hebben vaak ook moeite met het gebruik van digitale apparaten (Stichting Lezen en Schrijven). Hierdoor weten ze bijvoorbeeld niet hoe de ouderapp werkt, waardoor informatie hen niet bereikt. Zorg dat deze ouders met vragen terecht kunnen bij de leerkracht of een andere, behulpzame ouder. Daarnaast kun je hen in contact brengen met externe instanties die ondersteuning bieden bij het verbeteren van basisvaardigheden, zoals lezen, schrijven, rekenen en omgaan met digitale middelen (Andrulli e.a., 2020).

Effectiviteit
Het is lastig om de effectiviteit van interventies rondom ouderbetrokkenheid te meten, omdat dit per individu verschilt en vaak subjectief is (Cunningham, 2019). Volgens de Kennisrotonde (2023) is er nog onvoldoende onderzoek gedaan naar effectieve manieren om laaggeletterde ouders te bereiken. Daarom is het aan te raden om de algemene richtlijnen te volgen voor communicatie met laaggeletterden, zoals de internationale standaard voor heldere taal van de International Plain Language Federation.

Zo ondersteun je laagtaalvaardige ouders

Vergroot het teambewustzijn
Zorg dat het schoolteam weet hoe om te gaan met laagtaalvaardige ouders. Het spel Tijd voor geletterdheid van het Vlaams Ministerie van Onderwijs & Vorming Vlaanderen (2019) helpt teams hierover in gesprek te gaan, bestaande werkwijzen te evalueren en concrete actiepunten te formuleren. Dit vormt de basis voor beleid rondom communicatie met deze doelgroep.

Stel een communicatieprotocol op
Leg als school vast hoe je communiceert met ouders met lage taalvaardigheden.

Bied teksten op twee niveaus aan
Voeg bij belangrijke communicatie een tweede versie toe in eenvoudigere taal (B1 of lager). Gebruik pictogrammen om de boodschap te verduidelijken. Scan de QR-code voor voorbeelden. Maak het mogelijk voor ouders om zelf het taalniveau te kiezen, bijvoorbeeld door een knop ‘Gemakkelijke taal’ op de website of door beide versies naast elkaar aan te bieden. Zie https://www.klasse.be/33492/pictogrammen-voor-school-en-ouders

Kijk achter het gedrag
Geringe ouderbetrokkenheid komt vaak voort uit onderliggende oorzaken, zoals taalproblemen, armoede of onbekendheid met het schoolsysteem. Verdiep je in de leefwereld van gezinnen om hen beter te begrijpen en gericht te ondersteunen.

Introduceer een buddysysteem
Koppel ouders met lage taalvaardigheid, een migratieachtergrond of die in armoede leven aan een buddy. Deze kan helpen met taal, uitleg geven over het schoolsysteem en bijdragen aan sociale inclusie.

Book iconMediatips
Book iconLiteratuurlijst

Gerelateerde artikelen

Henriët Odink

Henriët Odink is schoolcoach en taalleesspecialist bij samenwerkingsverband Twente Noord. Ze is eigenaar van Taal & Leesexpertise. Ze ondersteunt scholen bij het vergroten van kennis over laagtaalvaardige en meertalige ouders en het schrijven van teksten op B1-niveau.

Meer van Henriët Odink

Gerelateerde artikelen