Inloggen
Abonneren
Contact
Een effectief momentje rust
Taal, rekenen en burgerschap, in combinatie met de zaakvakken, worden gezien als basisvaardigheden. Jezelf kennen, naar jezelf luisteren en daarop reageren, zijn óók basisvaardigheden, zou je zeggen. Regelmatig rust of korte pauzes nemen tijdens cognitieve bezigheden is daarom hartstikke belangrijk. Plan je regelmatig ademhalingsoefeningen, yoga, visualisaties of een eenvoudige rustwandeling in? Dan creëer je als school een omgeving waarin kinderen en leerkrachten zich beter kunnen concentreren, stress verminderen en emotioneel sterker worden.
Noodzakelijk dagdromen
Tijdens rust komt het brein in de ‘default modus’. Een natuurlijke staat waarin kennis geïntegreerd wordt, ervaringen worden verwerkt en kennis verbonden wordt aan gevoelens. In deze staat kunnen we dagdromen en ons inleven in anderen. Door gefocust te zijn op instructie en opdrachten, wordt die modus onderdrukt. De natuur maakt dat ons brein regelmatig in deze modus gaat. Je ziet dit bijvoorbeeld aan kinderen die even helemaal weg lijken te zijn tijdens de les. Door samen regelmatig tijd te nemen om bewust in deze modus te komen, blijven alle leerlingen makkelijker betrokken, verbetert de aandachtsspanne (Diamond et al., 2011) en wordt meer geprofiteerd van de les of opdrachten.
Gelukkigere kinderen
Rust heeft ook effect op welzijn en emotieregulatie. Kinderyoga, ademhalingsoefeningen en visualisatie helpen bij het reguleren van emoties en het verminderen van stress. Studies tonen aan dat kinderen beter leren omgaan met gevoelens van boosheid, angst of frustratie (Schonert-Reichl et al., 2015). En dat door gerichte ademhalingsoefeningen het stresshormoon cortisol verlaagt. Kinderen worden zich bewuster van hun eigen lichaam en emoties en kunnen zichzelf daardoor beter reguleren. Kinderen voelen zich gelukkiger, rustiger en veiliger in hun leefomgeving. Zelfbewustzijn en welbevinden zijn van belang voor leren. Het doorzettingsvermogen, de focus en de motivatie groeien erdoor (Dweck, 2006).
Ook voor leerkrachten
Voor leerkrachten geldt hetzelfde als voor hun leerlingen. Leerkrachten die tijd nemen voor zelfreflectie, zelfzorg en rust hebben minder last van stress en uitval en hebben meer werkplezier en energie (Hakanen et al.,2006). Daarnaast kunnen zij effectiever lesgeven en bouwen ze makkelijker positieve relaties met de leerlingen op, omdat zij emotioneel stabiel zijn en daardoor een veilig en ondersteunend leerklimaat creëren.
Het integreren van rustmomenten hoeft niet tijdrovend te zijn. In 40 minuten vijf keer een kort moment of na 40 minuten een paar minuten helpt al (David Little, 2017).
Ademhaling
Door bewust te ademen, focus je op je lichaam, daalt je hartritme en het cortisolniveau (stresshormoon). Doe de ademhalingsoefening één keer voor en daarna samen met je leerlingen. Op de kopieerbladen en op jsw.nl vind je twee soorten oefeningen: de 4-7-8 ademhaling en de ruik aan de bloem-ademhaling. Ook zijn er zijn er allerlei meditaties en ademhalingsoefeningen beschikbaar via streamingsdiensten.
Ademhaling
Door bewust te ademen, focus je op je lichaam, daalt je hartritme en het cortisolniveau (stresshormoon). Doe de ademhalingsoefening één keer voor en daarna samen met je leerlingen. Op de kopieerbladen en op jsw.nl vind je twee soorten oefeningen: de 4-7-8 ademhaling en de ruik aan de bloem-ademhaling. Ook zijn er zijn er allerlei meditaties en ademhalingsoefeningen beschikbaar via streamingsdiensten.
Visualisatie
Je kunt van de ademhalingsoefening ook een visualisatie maken. Laat de kinderen hun ademhaling voorstellen als een ballon. Bij inademing wordt de ballon opgeblazen, bij het uitademen loopt deze weer leeg. Nog een manier om samen te visualiseren: lees een verhaal voor en laat de leerlingen zich voorstellen dat zij de hoofdpersoon zijn. Op jsw.nl vind je een voorleesverhaal over een dagje strand.
Yoga
Yoga is een combinatie van ademhaling en beweging. Focus op zowel adem als je lichaam maakt dat je je lijf goed leert kennen. Op de kopieerbladen en op jsw.nl vind je twee oefeningen: de boomhouding en de slang (cobra). De boomhouding kan in de klas naast of achter een tafel. De cobra moet op de grond. Dat kan in de gymzaal, bijvoorbeeld om na een drukke, energieke gymles weer tot bezinning te komen. Online zijn veel filmpjes te vinden waarin deze yogahoudingen worden voorgedaan.
Even wennen
Vertel gedetailleerd wat je zelf voelt tijdens een oefening. Vertel over spierspanning, gedachten die komen en gaan of een aanpassing die je doet om een oefening prettiger te maken. Oefeningen moeten prettig en ontspannen voelen en zijn geen wedstrijd. Met jou als voorbeeld vertellen leerlingen mogelijk ook sneller over hun eigen ervaringen tijdens een oefening. Stel vragen als: wat voel je dan? Waar voel je dat? Wat gebeurde er in je hoofd? Elke leerling is anders en niet iedereen zal de oefeningen direct prettig vinden. Met nog even niet meedoen en alleen kijken, geef je leerlingen de ruimte om te wennen en na te denken over hoe ze een oefening wél prettig zouden vinden.
Mediatips
Alles is chill – Stine Jensen
Ontprikkelgids voor kids – Marit ter Maten-Goessens
Stil zitten als een kikker – Eline Snel
Janneke Bor is onderwijsadviseur met als drijfveer effectief onderwijs. Ze is redactielid van JSW.
