Inloggen
Abonneren
Contact
Zintuigen aan, hoofd uit
Kinderen leven in een wereld vol prikkels. Juist daarom zijn momenten van échte rust belangrijk. Door hun zintuigen aan te spreken, help je hen om in het moment te komen. Elk kind doet dat weer anders: door te luisteren, kijken of voelen. Met eenvoudige oefeningen activeer je die zintuigen bewust en geef je kinderen de ruimte om even op adem te komen.
Het klinkt simpel: even een rustmoment nemen met je groep. In de praktijk blijkt het vaak een uitdaging om daar écht tijd voor vrij te maken. Het vraagt soms lef om je planning los te laten, een les in te korten en bewust te kiezen voor een adempauze. Maar bedenk wat zo’n moment oplevert: nieuwe energie, scherpere focus en uiteindelijk effectievere leertijd!
Begin je net met het aanbieden van korte rustmomenten? Plan ze dan vooraf in je rooster, zodat je er bewust tijd voor creëert. Deze oefeningen zijn op verschillende momenten toepasbaar: aan het begin of einde van een dag, na een pauze, voor een toets of na een inspannend lesmoment. Start bijvoorbeeld met één of twee keer per week tien minuten aan eenvoudige ontspan-oefeningen. Zo bouw je routines op die je daarna ook flexibel in kunt zetten op ongeplande momenten, bijvoorbeeld wanneer het ‘stormt’ in je groep.
Ontspannen met je zintuigen
Belangrijk is dat kinderen de kans krijgen om tot rust te komen: van ‘aan’ naar ‘uit’ te schakelen. Begin bijvoorbeeld met een aantal ademhalingsoefeningen uit JSW 9. Bouw dit daarna uit met onderstaande oefeningen.
Oefening 1 – luisteren: relaxverhaal
Veel kinderen genieten van het luisteren naar een verhaal. Lees een ‘relaxverhaal’ voor: een verhaal om bij te ontspannen. Het wordt ook wel ‘visualisatie’ genoemd. Veel leerkrachten ervaren het voorlezen van een verhaal zelf ook als een ontspanmoment.
Aanraders zijn:
- De Wensster – Marneta Viegas
- Relax Kids – Marneta Viegas
- De boodschap van de vogel – Marieke Martens
Je kunt de verhalen desgewenst uitbreiden en aanpassen aan het niveau van je groep.
Oefening 2 – luisteren: muziek of natuurgeluiden
Laat je leerlingen een aantal minuten luisteren naar zachte muziek of natuurgeluiden. Vraag de kinderen om een ontspannen houding aan te nemen. Als ze het prettig vinden, mogen ze hun ogen sluiten. Bespreek daarna: ‘Welk gevoel of welke beelden kreeg je bij de muziek?’
Oefening 3 – kijken: calming bottle
Het kijken naar een rustgevend object, zoals een calming bottle (een fles met gekleurd water en glitters) werkt voor veel kinderen ontspannend. Je kunt zulke flesjes ook eenvoudig zelf maken met de klas. Kinderen vinden het heerlijk om minutenlang stil te kijken naar de langzaam bewegende glitters. Doordat de aandacht van de kinderen vanzelf naar de glitters getrokken wordt, is dit ontspanmoment tegelijkertijd een milde focustrainer.
Oefening 4 – voelen: klei
Door bewust te voelen, kun je op een prettige manier ontprikkelen. Geef elk kind een stukje klei en laat hen met gesloten ogen ervaren hoe dit voelt. Stel vragen als: ‘Voelt het warm of koud? Is het hard of zacht? Is het korrelig of glad?’
Door gerichte vragen te stellen, nodig je kinderen uit bewust met aandacht te blijven voelen.
Wat vinden je leerlingen het meest ontspannend om te doen met de klei: kneden, rollen of iets maken?
Een moment van rust hoeft niet groot te zijn om impact te hebben. Door regelmatig zintuiglijke of bewegende oefeningen in te zetten, help je kinderen om beter te focussen, te ontspannen en tot leren te komen. Een kleine pauze, een groot verschil.
Ontladen met beweging
Voor kinderen met veel bewegingsdrang kan rustig bewegen een prettig ontlaadmoment zijn. Denk aan bewegen in slow motion, dansen op rustige muziek of het uitvoeren van bewegingen bij een versje of liedje. Ook de oefening ‘de milkshake’ is hiervoor geschikt: laat kinderen om de beurt hun voeten, benen, handen, armen en uiteindelijk hun hele lichaam zachtjes, of juist energiek, shaken. Laat ze daarna in stilte voelen: ‘Hoe voelt je lijf nu?’
Margo Heijkant is ontwikkelaar van methode Rust in de Klas, voormalig leerkracht en opleider van onderwijsprofessionals PO tot Rustexperts.
