Inloggen
Abonneren
Contact
Laat de methode los
De lessen die doorgaans de meeste voorbereiding kosten, maar stiekem wel het leukste zijn om te geven, zijn de lessen waarbij ik de methode aan de kant zet. Het zijn de lessen waarbij ik mijn creativiteit de vrije loop laat en precies daarom kosten ze meer tijd en energie in de voorbereiding. Ik ben dus ontzettend blij dat de startende leerkrachten niet dagelijks vragen om lessen zonder methode, maar eens per week is goed te doen!
Een les zonder methode, waarom?
Veel leerkrachten die ik ken, starten de instructie van een nieuw, wat lastiger, onderwerp zonder gebruik te maken van de methode. Ze kijken naar het doel van het komende blok en realiseren zich dat de methode veel van de leerlingen verwacht in les 1. Ze willen een basis meegeven die losstaat van het werkboek. Bijvoorbeeld bij de introductie van breuken. Of bij aanvang van een nieuw thema wereldoriëntatie. Ook gebruiken veel leerkrachten een les zonder methode om stof te behandelen die niet voldoende wordt aangeboden in de methode. Of ze willen een herhaling aanbieden na een toets of na een blok.
Opbouw van een les zonder methode
Uiteraard begint ook een les zonder methode met een lesopening. De lesopening trekt de aandacht en introduceert de lesstof. Na deze lesopening volgt ook het activeren van voorkennis. Waarna je als leerkracht instructie geeft waarbij jij volledig aan het woord bent en de strategie modelt. De grootste aanpassing zit vaak in de verwerking. Natuurlijk kan je een werkblad printen en dat doe ik ook altijd. Maar voorafgaand aan het zelfstandig verwerken op een werkblad laat ik leerlingen in een methodeloze les veel samenwerken. Het is een mooi moment om nieuwe werkvormen te introduceren!
Laat de methode los: leerlingen hebben vaak niet door dat ze met een les bezig zijn
Voorbeeld(les)
Luca geeft les aan groep 4 in Rotterdam. De stappen die de taalmethode maakt in les 1 over samenstellingen, zijn groot. Ze vindt het belangrijk om de leerlingen eerst op speelse wijze kennis te laten maken met samengestelde woorden. Ze start met een doos op tafel. Op de doos staat ‘de magische doos van samenstellingen’. Haar opening is werkelijk magisch! Luca toont de klas een lege ballon, laat deze vallen in de doos en blaast er vervolgens lucht in. Wat haalt ze uit de doos? Jazeker! Een opgeblazen luchtballon compleet met mandje eronder! Wat een aandacht en wat een betrokkenheid!
Na de instructie op samenstellingen laat ze de leerlingen via een presentatie rijtjes zien van vier woorden. De leerlingen moeten via de techniek ‘Laat maar zien’ (twee keer vuist op tafel en dan het aantal vingers in de lucht dat correspondeert met het goede antwoord), de samenstelling laten zien. Hierna krijgen de leerlingen in groepjes losse woorden waarvan ze gezamenlijk samenstellingen moeten maken. Als afsluiting bedenken de leerlingen individueel zoveel mogelijk samenstellingen.
Effect
Voorop staat dat je als leerkracht volledige controle hebt over de inhoud van jouw les zonder methode. Daardoor kan je goed aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Je kan de verwerking uiteraard aanpassen op niveau. Daar komt bij dat leerlingen vaak in zo’n les niet eens doorhebben dat ze een ‘les’ aan het maken zijn. Het zijn vaak leuke activiteiten zoals mix & ruil, de placemat-methode, een woordzoeker, een circuitvorm met verschillende activiteiten of een beeldende opdracht.
Liefde voor lesgeven
Ik denk dat veel leerkrachten het vak in zijn gegaan vanwege hun liefde voor lesgeven. En lesgeven is naar mijn bescheiden mening meer dan het openslaan van een boek, het noemen van een paginanummer en vertellen dat leerlingen daar stil aan moeten werken. Er zijn altijd excuses te bedenken om een les niet zelf te ontwerpen. We hebben het druk, er is zoveel te doen, het rooster is zo vol en het boek moet uit. Maar er zijn zoveel redenen om een les wel zelf te ontwerpen! Het geeft niet alleen plezier aan de leerlingen, maar ook aan de leerkracht!
Ik gun het alle leerkrachten, en daarmee hun leerlingen, dat ze minimaal één moment in de week zelf ontwerpen. Reserveer daar tijd voor in je rooster. Snoep van alle vakken een paar minuten af en plak die minuten aan elkaar voor een door jou ontworpen les. Of kies per week één vak waarbij je die week de methode niet openslaat, maar zelf een les bedenkt! En met liefde lees ik dan weer graag de verhalen van de lessen die bedacht zijn. Om de inspiratie vervolgens weer mee te nemen naar de lessen bij mijn startende leerkrachten.
